همگی فتوشاپ را به عنوان نرمافزار طراحی و ویرایش تصویر شناخته و شاید به تعبیری این نرمافزار فصل مشترکی است بین حوزه گرافیک و دنیای چاپ. این مطلب را از این جهت میگوییم چون هر دو گروه آن را به رسمیت شناخته و بسیاری از مشکلات را پس از طراحی ، قبل از چاپ و در طی روند چاپ میتوان در فتوشاپ بررسی نموده و نیز گاه به نتیجه هم رسید. حتی صرفنظر از این موارد این نرمافزار همیشه به عنوان یک مرجع(reference) قابل اعتماد است. اما با این همه لازم است بدانیم که کمپانی Adobe ، فتوشاپ را علاوه بر تمام تواناییها به عنوان نرمافزار مدیریت رنگ معرفی کرده است. در نگاه اول اینکه مدیریت رنگ چیست آن را همانند پایگاهی فرض کنید که تمامی عوارض مربوط به رنگ را در کنترل خود دارد. اگر چه تعریف یک سیستم مدیریت رنگ (COLOR MANAGEMENT SYSTEM-CMS) بسیار فراتر از این بوده و خود بحثی مفصل میباشد.
لیکن با توجه به تمام این موارد فتوشاپ به عنوان یک سیستم مدیریت رنگ در ایران به مثابه هواپیمایی است که تاکنون فقط بر روی باند حرکت کرده و هنوز به پرواز درنیامده است!!! مشکل اینجاست که بسیاری فقط به شناخت ابزارها، فیلترها و چند پالت مهم بسنده کرده و از آیتمهای دیگر غافل میمانند.
آیتمهایی که طراحان و فعالان حوزه چاپ باید نسبت به آن اشراف داشته باشند ولی متاسفانه حتی از لحاظ تئوری هم با واژههایی این چنین بیگانه هستند. آری، صحبت از مهرهای کلیدی در چاپ به نام پروفایل(profile) است. اینکه پروفایل چیست؟ چرا به آن نیاز داریم و در یکCMS پروفایلها چه نقشی را ایفا میکنند، به آنها خواهیم پرداخت. اما برای شروع بد نیست بدانیم که مراکز تحقیقاتی خارج از کشور به پروفایل لقب سلطان چاپ را دادهاند.
تعریف پروفایل:
پروفایل تنها یک فایل است. فایلی که در کل ، یک جدول از مقادیر خاص را بیان میکند. به عنوان مثال یکی از این مقادیر میتواند مربوط به توصیف گاموت(gamut) دستگاه باشد- (۱) در یک سیستم مدیریت رنگ ، پروفایل به CMS امکان میدهد رنگها را به یک فضای رنگی خاص یا به خارج از آن تبدیل کند. در تعریفی دیگر Profile برگه هویت و شناسنامه هر دستگاه محسوب میشود.
این دستگاه میتواند ورودی (اسکنر)، نمایشگر (مانیتور)، خروجی (پرینتر) باشد و پروفایل به منزله اثر انگشت برای هر کدام از آنها محسوب خواهد شد.
چرا به پروفایلها نیاز داریم؟
اینکه چرا به پروفایل نیاز داریم شاید به روشنتر شدن تعریف آن کمک کند.
RGB وCMYK را مدلهای رنگ وابسته به دستگاه (device-dependent) مینامیم. از این جهت که رنگی را که در عمل از یک مجموعه مفروض از اعداد RGB یا CMYK به دست میآوریم مختص به دستگاهی است که آن رنگ را تولید میکند. زیرا سیستم RGB و CMYK تنها به دستگاه میگویند چه مقدار رنگ به کار ببرد، آنها چیزی در مورد رنگ حقیقی که دستگاه میتواند تولید کند به ما نمیگویند. دلیل این امر آن است که این اعداد خام و نامفهوم هستند ، از این جهت ما با دو مشکل مواجه خواهیم بود:
۱- از کجا بدانیم اعداد موجود در فایل RGB یاCMYK قرار است چه رنگی را بازنمایی کنند؟ به عنوان مثال، ۰،۰،۲۵۵ به چه معناست؟ بله قرمز، اما دقیقا چه قرمزی؟ قرمز روی مانیتور من یا شما ؟ و یا حتی قرمز حسگر اسکنر من یا دوربین دیجیتال شما ؟
۲- از کجا بدانیم کدام اعداد RGB یا CMYK را به یک دستگاه ارسال کنیم تا آن را وادار کنیم رنگ مطلوب ما را ایجاد کند؟ به عبارت دیگر حتی اگر بدانیم از کدام قرمز صحبت میکنیم و کدام درصد از اعداد CMYK باید به چاپگر لیزری ارسال شود تا درست همان قرمز مانیتور دیده شود؟
فکر میکنید چطور میتوان این مشکل را حل کرد؟
سیستمهای مدیریت رنگ به ما امکان میدهند این دو مشکل را با اضافه کردن معانی رنگ مطلق به اعداد RGB و CMYK حل کنیم. به این معنا که با این کار اعداد دیگر مبهم نخواهند بود و از این پس دستگاه میداند چه مجموعه اعداد مشخصی در اختیار آن گذاشته خواهد شد تا رنگ مورد نظر را تولید کند. اما CMS این کار (اضافه کردن معانی رنگ مطلق به RGB وCMYK ) را فقط با کمک پروفایلها میتواند به انجام برساند. همانطور که ذکر شد، از آنجا که اعداد RGB و CMYK نامفهوم هستند، این پروفایلها هستند که میتوانند به این مقادیر معنی ببخشند . به این صورت که پروفایل میگوید این اعداد RGB و CMYK این رنگ خاص را به این صورت خاص (متناظر با zxy یا CIE Lab) بازنمایی میکنند.